Manieryzm

Francesco Primaticcio (ur. 30 kwietnia 1504 w Bolonii, zm. 1570 w Paryżu) był włoskim malarzem, architektem i rzeźbiarzem, który spędził większość swojej kariery we Francji. Zaliczany jest do nurtu manieryzmu i uważany jest za jednego z głównych twórców tzw. pierwszej szkoły z Fontainebleau.

Primaticcio urodził się w Bolonii i uczył się u Giulia Romano w Mantui oraz u Innocenzo da Imola. W latach 1526-1530 współpracował z Romano przy dekoracji Palazzo Te. W 1532, na zaproszenie króla Franciszka I, wyjechał do Francji, gdzie dołączył do Rosso Fiorentino i Francesco Caccianemici w pracach nad wystrojem zamku Fontainebleau. Po śmierci Fiorentino w 1540 roku, Primaticcio przejął kierownictwo nad artystyczną działalnością na dworze i zatrudnił wielu włoskich i francuskich współpracowników, takich jak Nicolò dell’Abate. Wykonał liczne freski, rzeźby i stiuki, które ozdabiały wnętrza i ogrody zamku, takie jak kominek ozdobny (ok. 1535),  Złota Brama, pawilon Pomony, Sala Balowa, galeria Ulissesa, galeria Henryka II i kaplica Guise. Niestety, wiele z jego dzieł zostało zniszczonych lub zdeformowanych przez późniejsze ingerencje.

W 1540 i 1545 Primaticcio odbył podróże do Rzymu, gdzie na zlecenie króla odbił formy z najlepszych rzymskich rzeźb z kolekcji papieskiej, z których niektóre zostały odlane w brązie i umieszczone w Fontainebleau. W 1545 towarzyszył mu architekt Vignola. Primaticcio służył czterem królom francuskim: Franciszkowi I, Henrykowi II, Franciszkowi II i Karolowi IX. Jego styl, charakteryzujący się wydłużonymi postaciami, eleganckimi gestami i bogatymi kolorami, miał duży wpływ na francuską sztukę XVI wieku. Jego wzory były szeroko rozpowszechniane przez drzeworyty i miedzioryty, które tworzyła tzw. pierwsza szkoła z Fontainebleau.

Primaticcio zajmował się także architekturą, zwłaszcza w ostatnim okresie swojego życia. W 1559 roku został mianowany nadzorcą budowli królewskich, zastępując Philiberta de l’Orme. Jego największym dziełem architektonicznym była kaplica Valois przy opactwie Saint-Denis, która nie została ukończona za jego życia i została zniszczona w 1719.

Do jego znanych obrazów należą: Porwanie Heleny (Londyn, kolekcja Sabin), Ulisses i Penelopa (Nowy Jork, kolekcja Wildenstein), Święta Rodzina ze św. Elżbietą i Janem Chrzcicielem (Sankt Petersburg, Ermitaż) i Zwiastowanie (Chaalis, opactwo). Jego autoportret znajduje się we florenckiej Galerii Uffizi.